Cao Bá Quát - Danh sĩ đất Thăng Long - Hà Nội

Cao Bá Quát là nhà thơ, nhà tư tưởng của dân tộc ta ở nửa đầu thế kỷ XIX. Kể từ khi ông đi vào cõi vĩnh hằng tới nay đã hơn 150 năm (1854-2009), mặc dù trải qua biết bao binh lửa, nhưng tác phẩm của ông vẫn còn lại 1.327 bài thơ, văn, đó là một tài sản vô giá cho chúng ta ngày nay và cho các thế hệ mai sau.
Tác phẩm Cao Bá Quát - Danh sĩ đất Thăng Long - Hà Nội của PGS. TS. Nguyễn Minh Tường đi sâu nghiên cứu, phân tích, đánh giá một cách khá toàn diện sự nghiệp và tài năng của Cao Bá Quát. Để làm rõ sự nghiệp của danh sĩ họ Cao, tác giả Nguyễn Minh Tường đã tìm hiểu Tình hình chính trị - xã hội và văn hóa tư tưởng của Việt Nam vào đầu thế kỷ XIX; Quê hương, gia tộc và thân thế của Cao Bá Quát, từ đó chứng minh cơ sở xã hội cùng với truyền thống quê hương, gia tộc là những điều kiện quan trọng góp phần tạo nên tài năng kiệt xuất, nhân cách lớn của Cao Bá Quát. Sau đó, tác giả đã phân tích và biện giải một cách khách quan, khoa học và khá thuyết phục về những đóng góp của Cao Bá Quát trên các mặt chính trị, xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực thơ văn và tư tưởng triết học của ông.
Từ hơn một thế kỷ nay, danh sĩ Cao Bá Quát đã được nhắc đến trong nhiều câu chuyện truyền thuyết, và cũng có khá nhiều tác giả viết về ông. Người đời khâm phục thơ văn Cao Bá Quát, và người bạn thanh khí của ông là Nguyễn Văn Siêu, thường xưng tụng hai ông là: "Thần Siêu - Thánh Quát". Điều đó một phần đã nói lên thi tài, nhân cách và đức độ của Cao Bá Quát.
Trước đây, đã có nhiều công trình nghiên cứu viết về Cao Bá Quát, theo chúng tôi các công trình ấy, đều góp phần làm sáng tỏ thêm cuộc đời, hoặc tài năng, nhân cách của ông. Nhưng nếu chỉ nói riêng về lĩnh vực thơ, văn của ông thôi cũng có thể được ví như một mỏ đá quý, khó có ai khai thác hết được. Vì thế, chúng tôi cho rằng khi viết Cao Bá Quát - Danh sĩ đất Thăng Long - Hà Nội, tác giả Nguyễn Minh Tường hẳn cũng chỉ muốn phát hiện thêm, hoặc trau chuốt thêm một vài viên ngọc trong khu mỏ đá quý vô giá ấy mà Cao Bá Quát để lại cho hậu thế.
Nhiều quan điểm tiến bộ và tương đối cách tân trong thơ văn và tư tưởng triết học của danh sĩ họ Cao được tác giả cuốn Cao Bá Quát - Danh sĩ đất Thăng Long - Hà Nội biện giải một cách thoả đáng, có so sánh đối chiếu với nhiều ý kiến của các tác giả đi trước, cùng sự phân tích, đánh giá dưới ánh sáng của phương pháp luận sử học hiện đại.
Cao Bá Quát - Danh sĩ đất Thăng Long - Hà Nội là một công trình biên soạn công phu, rất có ích cho việc tìm hiểu di sản văn hoá - lịch sử nói chung, và sự nghiệp của Cao Bá Quát nói riêng. Chúng ta đang hướng tới kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, trong chương trình kỷ niệm ấy có việc tôn vinh những danh nhân lịch sử sinh ra trên mảnh đất nghìn năm văn hiến này. Vì thế, chúng tôi nghĩ rằng những công trình như cuốn sách này thật đáng hoan nghênh.