Vua Gấu Xám hay Chuyện Lãng Mạn Nơi Hoang Dã

Xưa nay, những tác phẩm văn học có chủ đề về động vật luôn có sức sống đặc biệt và bền bỉ với thời gian. Cách đây một thế kỉ và cách ta nửa vòng trái đất, nhà văn - nhà tự nhiên học James Oliver Curwood đã cống hiến cho kho tàng chuyện loài vật một tác phẩm kinh điển: Vua Gấu Xám hay Chuyện lãng mạn nơi hoang dã. Sau khi tác phẩm ra đời, độc giả khắp nơi trên thế giới đã cho rằng, James Oliver Curwood là người bạn lớn của loài gấu xám. Bằng những trải nghiệm quý giá, bằng tài năng văn chương và trái tim nồng nhiệt của mình, ông đã khéo léo khẳng định: loài gấu xám không những có tâm hồn, mà còn có một tâm hồn cao đẹp.

James Oliver Curwood thú nhận rằng, Vua Gấu Xám là một sự sám hối của chính tác giả về những tháng ngày đi săn. Có lần chỉ trong hai giờ đồng hồ, James đã giết hại tới bốn con gấu xám ở một sườn núi. Ông từng tự sỉ vả mình là kẻ tội phạm, khi nhẫn tâm cướp đi 120 năm sống chỉ trong chưa đầy 120 phút. Với ông, đã là săn bắt tàn sát, đã là giết hại để tiêu khiển, thì dù có bao biện đến đâu cũng chỉ kém việc giết người chút xíu.

Trong Vua Gấu Xám, lần đầu tiên đời sống của loài gấu được thể hiện một cách chân thực nhất, qua những quan sát và trải nghiệm quý giá của James. Gấu xám - với những hành vi ứng xử và phẩm chất đa dạng - chẳng khác gì con người trong bộ áo lông loài vật. Thậm chí những phẩm chất đó còn cao thượng, ngay thẳng và đẹp đẽ đến mức ở một vài khía cạnh, con người sẽ tự hổ thẹn nếu soi chiếu vào: “Gấu xám Thor không đời nào ăn cướp của gấu già, nó không đánh nhau với gấu già và càng không đuổi bậc cao niên, ngay cả khi vị cao niên ấy đang tranh thức ăn của nó. Mặc dù gấu già vô cùng ốm yếu, nhưng không vì thế mà nó bị kẻ mạnh hơn ức hiếp. Những con gấu đồng loại rất bao dung với nó, chúng sẵn sàng nhường thức ăn cho nhau, ngay cả khi chúng đang đói”. James cho rằng trong trường hợp này, con người không phải lúc nào cũng công bằng và biết sống như loài gấu.

Ta thử hình dung một con gấu xám đang sống bình yên dưới bầu trời cao lộng, đầy ắp thức ăn và tự do của miền sơn cước, thì tai họa đổ ập xuống. Trong cuộc sống, số phận có khi được định đoạt chỉ trong một giờ, một phút. Và giờ đây, chỉ trong mười giây định mệnh sau phát súng thứ nhất, Thor đã hoàn toàn biến đổi. Thor đã thấy người và nó cảm nhận trọn vẹn con người theo cách riêng của mình. Như thể những tia chớp xé nát trời đêm kia chỉ nhằm vào Thor, con dao găm được nung đỏ kia đang khoét sâu vào từng thớ thịt của Thor, mang đến cho thân thể nó một sự đau đớn cực độ.

Thế rồi, khi vết thương chưa kịp liền da, Vua gấu xám gặp lại chính kẻ thù của nó, những tay thợ săn ác nghiệt, và một kẻ trong số đó chính là tác giả của Vua Gấu Xám. Khoảnh khắc đó đã được James ghi chép lại, những ghi chép này tự thân đã biến thành cao trào mà không cần đến sự trợ giúp của mĩ từ và văn phong. James quả quyết rằng, con gấu xám không hề nghĩ đến việc chạm trán lại với người từng săn đuổi mình trong hoàn cảnh đó: “Sinh vật này từng quyết giết Thor, đó cũng là sinh vật trước đây đang tâm làm nó đau đớn cùng cực.

Bây giờ thì gần quá rồi, chỉ một cái với tay sẽ biến thành một cái tát kinh hoàng của loài gấu! Trong mắt Thor, sinh vật kia mới yếu ớt làm sao, mới hèn hạ làm sao! Còn đâu nữa cái ống sắt từng trút sấm sét lên đầu nó? Đâu rồi những tia chớp bỏng rát hôm nào quất lên thân thể nó? Tại sao hôm nay tất cả đều trở nên bất lực đến thế? Thậm chí, một con chó săn trong hoàn cảnh này cũng sẽ nhe nanh gầm gào và quyết sống mái với nó một phen”. Cuối cùng, trước khi tha mạng, gấu xám Thor đã ném cho người thợ săn một ánh nhìn khó tả.

Giống như cuộc sống con người, đời sống của động vật hoang dã cũng đủ cả chất bi hài, những nỗi niềm trắc ẩn, những vấn đề liên quan đến lợi ích và sự vật lộn sinh tồn. Theo đó, con người ta chỉ cần tưởng tượng thêm một chút là đã có một tấm gương sống động. Chưa cần phải đọc xong những dòng cuối cùng, gấp sách lại, bạn đọc vẫn dễ dàng nhận ra cuộc đời của gấu xám Thor xứng đáng hơn một cuốn tiểu thuyết về động vật. Vua Gấu Xám tự nó khẳng định được một vị trí tại tủ sách buộc phải đọc của độc giả khắp nơi trên thế giới. Cuốn sách giới thiệu tới chúng ta những giá trị của tự nhiên, tạm thời tách ta khỏi cuộc sống đô thị trong vài giờ, để động lòng với nỗi niềm trắc ẩn của loài vật. Và biết đâu đấy, những phẩm chất quý giá sẽ dần được hình thành từ những trang Vua Gấu Xám giản dị, vốn dĩ không hề khô khan như những bài giáo huấn. Hơn hết, Vua Gấu Xám khiến ta có được cảm giác lắng đọng những gì cao quý tuy còn chua chát của cuộc sống, của tự nhiên hoang dã; trong quan hệ giữa loài vật với nhau, và quan hệ giữa loài vật với con người.