Đó là những bài tiểu luận nghiên cứu về các khía cạnh lịch sử, văn hóa và con người ở Nam bộ như: Tính chất mở và hội nhập về kinh tế, văn hóa ở Nam bộ; sự giao lưu và tiếp biến văn hóa, các loại hình tôn giáo, tín ngưỡng, sự cộng cư của các tộc người ở Nam bộ; lịch sử khai phá và xác lập chủ quyền trên đất liền và biển đảo Nam bộ …
Nam bộ: Vài nét lịch sử - văn hóa II là tập sách tuyển chọn các bài nghiên cứu của tác giả Trần Thuận về lịch sử, văn hóa, vùng đất và con người Nam bộ trong quá trình phát triển từ thời kỳ văn hóa Óc Eo đến nay với hơn 300 khai phá và xây dựng trong quá trình Nam tiến của người Việt.