Hồi ức của nhím

Toàn bộ tác phẩm là một câu chuyện ngụ ngôn dài với cách kể chuyện dí dỏm, nhẹ nhàng đôi khi châm biếm mai mỉa kiểu Pháp pha lẫn những câu chuyện đời thực phũ phàng kiểu… châu Phi, Mabanckou đưa chúng ta vào một thế giới khác, nhưng cũng không quá tách rời khỏi thực tế. Triết lý sống giữa con người và con vật, giữa thật và giả, thiện và ác… gianh giới đó quả là mong manh. Phải chăng con người quá nhạy cảm để nói lên sự thật, để đối diện với thực tế, nên tác giả đã để cho một nhân vật “nửa người nửa ngợm” là chú nhím già nua kể lại chuyện đời mình – là một con vật, và đời của ông chủ mình – là một con người. Qua lăng kính của con vật, cuộc sống của con người hình như trở nên rõ ràng hơn, sự thật được bày tỏ mạch lạc hơn. Phải chăng đó là con vật hay đi đêm nên nó nhìn mọi vật được sáng tỏ hơn chăng?! Qua hơn hai trăm trang sách, không một dấu chấm câu, không một chữ viết hoa, cuộc sống của người và vật cứ lẫn lộn, đan xen.

Qua cuốn tiểu thuyết này, bạn đọc càng thấu hiểu hơn nền văn hóa châu Phi mà chúng ta hay gọi là Văn hóa Truyền khẩu, vẫn còn rất hiện hữu. Con người sống trên những miền đất khô cằn nhưng đầy những huyền thoại mà nếu ta sinh ra trong một nền văn hóa khác thì không thể hiểu nổi. Những cây bao báp lừng lững tồn tại như những vị tiên tri, những dòng sông kia chảy bốn mùa nhưng chứa trong lòng nó những bí mật gì? Những con người hiền lành chan chất chất kia mang trong mình một “con trùng” nào đây? Con Trùng chính là một con vật hộ mệnh, mà theo truyền thuyết, nó sẽ là con vật luôn bảo vệ “ông chủ” nó, và ông chủ nó sẽ trở nên vô địch. Những lề thói hủ tục của người châu Phi vẫn tin rằng mình là dòng dõi nhất, là hiểu biết nhất trên hành tinh, những trò mạo xưng của người châu Âu hiện đại. Hai thế giới đó luôn hiển hiện đối lập nhau qua lời kể của chú nhím già đầy kinh nghiệm, khôn ngoan trong cách ứng xử, mưu mẹo trong cách làm việc. “Cuộc đời của loài người quá tẻ nhạt thế nên họ mới sinh ra các nhà văn để tưởng tượng, sáng tạo ra các cuộc đời khác, sống động hơn, mới mẻ hơn…!”, chú tâm sự.

Với cách tung hứng từng câu từng chữ, đôi lúc thì thầm, khi lại nổi đóa của chú nhím đã thu hút được đông đảo bạn đọc và thuyết phục được ban giám khảo khó tính và nhạy cảm, tác phẩm đã xứng đáng nhận giải Renaudot năm 2006. Một giải thưởng văn học cao quý của Pháp.

Mabanckou, một nhà văn sinh ra và lớn lên ở Congo-Brazzaville, tác giả của chín cuốn tiểu thuyết, chuyên viết bằng tiếng Pháp, hiện ông sống tại Hoa Kỳ, và giảng dạy văn học của khối nói tiếng Pháp tại trường đại học California-Los Angeles.

Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc tác phẩm mà theo như lời nhà văn, đó là tác phẩm tâm đắc nhất của ông.