Bình minh sau bóng đêm

Cuốn sách này là tập đối thoại giữa nhà nghiên cứu Phật pháp của phương Đông Ikeda Daisaku – Hội trưởng Soka Gakkai Quốc tế ­(SGI) –, và sử gia mỹ thuật nổi tiếng của Pháp – René Huyghe – thành viên của Collège de France. Phần lớn cuộc thảo luận được thực hiện thông qua thư từ. Bản tiếng Pháp được hoàn thành đầu tiên, xuất bản mùa thu năm 1980. Hai tác giả cùng nhau ra sức thực hiện “cuộc đối thoại giữa các nền văn minh”.

Ý nghĩa của cuộc đối thoại này ngưng đọng trong cái tên “Cuộc đấu tranh của tinh thần”. Có thể chia cuộc đối thoại thành các phần sau:

Phần thứ nhất xuất phát từ chỗ nhận thức về “nguy cơ” mà thế giới đang dần rơi vào trong đó, đầu tiên là đưa ra lĩnh vực đau khổ nhất biểu hiện trong thời đại của chúng ta, tức là tầm quan trọng của vật chất trong lĩnh vực kinh tế. Nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng nhất mà nguy cơ này mang lại là nguy cơ về đạo đức – tức vết thương nội tại.

Phần thứ hai của cuộc đối thoại là đi sâu tìm hiểu căn nguyên của căn bệnh đó từ quan điểm lịch sử. Căn bệnh này hiển nhiên bắt đầu từ thời kỳ biến động sau cùng mà nền văn minh phải chịu từ các cuộc biến động trong một thời gian dài.

Phần thứ ba là nghiên cứu tìm hiểu các vấn đề: Sự biến đổi mà chúng ta phát sinh ra được hình thành dựa trên những căn cứ nào? Nhân tính đang dần giảm thiểu đi hoặc bộ phận đột nhiên thoát li khỏi bản chất của chúng ta, sự thay đổi đó sẽ mang đến sự sửa đổi ra sau? Ngoài ra, phải khiến cho con người hồi phục lại sự cân bằng cảm thấy đã bị đánh mất từ trong nguy cơ, quả cân của cứu vớt ấy phải đặt vào nơi nào?

Phần thứ tư và thứ năm đưa ra các biện pháp cứu vãn nguy cơ. Đầu tiên là thảo luận nghiên cứu phương pháp tái giáo dục cá nhân. Nhưng cuộc đối thoại cần bao gồm mọi phương pháp có thể và phải gợi mở được tính khả năng từ bản chất của con người. Nghệ thuật là một trong những tính khả năng đó, ngoài ra là tôn giáo, khi kết hợp hai điều đó lại với nhau thì đó chính là khái niệm thần thánh.

Các tác giả đã nghiên cứu thảo luận các vấn đề “bóng đêm” đang che phủ toàn cầu, và trao đổi về việc tìm kiếm ánh sáng “bình minh”. Thế kỷ mới đã vén màn bước ra, nhưng lại che phủ bởi màn mây đen rối ren dữ dội. Có thể nói “bóng đêm” di sản mà thế kỷ XX để lại vẫn vô cùng nặng nề. Vì vậy, bất luận bóng đêm có nặng nề bao nhiêu, điều quan trọng nhất là quyết không được bi quan tuyệt vọng, mà phải ngoan cường thúc đẩy nỗ lực đấu tranh giành lấy hòa bình. Trong các vấn đề mà thế giới đối mặt, điều quan trọng nhất không nghi ngờ gì là việc xây dựng hòa bình. Ngoại trừ điều này ra, nhân loại không còn con đường nào khác.