Vần quốc ngữ dạy theo phương pháp mới

Hơn 70 năm trước, Hội Truyền bá học Quốc ngữ đã xuất bản sách Vần Quốc ngữ,tập bài giảng tiếng Việt đơn giản, dễ hiểu và dễ đọc cho người lớn vì những hoàn cảnhkhác nhau không tới trường được. Sách gói gọn trong 40 bài. Vần Quốc ngữ có giá trịlịch sử đặc biệt. Có lẽ đây là tập sách duy nhất trước tháng 8 năm 1945 dùng để truyềnbá chữ Quốc ngữ.Sách có chủ trương rất đúng là đọc theo âm “đọc b là bờ, c là cờ, kh là khờ, vì khixưa đọc ca là xê a ca là vô lý” (tựa). Để dễ nhớ, người soạn Vần Quốc ngữ chú ý tới cácphương tiện tai, mắt, tay khi học. Tai nghe, mắt nhìn những “câu truyền khẩu” như “ i tgiống móc cả hai/ i ngắn có chấm t dài có ngang”, “o tròn như quả trứng gà, ô thì độimũ, ơ thì thêm râu”… Thế là hiểu, thuộc và nhận ra mặt chữ theo hình.Các bài được soạn theo một hệ thống nhất quán: Ôn tập bài trước (viết chính tả);học chữ mới (viết, đọc và giải thích cách nhận diện mặt chữ), ghép vần, ghi nhớ, củng cố(bài đọc và viết chính tả).Phần giải thích mặt chữ là những quy tắc thực hành đúng đắn, như “ă, â chỉ dùng đểchắp vần, không đứng một mình và không đứng cuối chữ” (bài 7). Qui tắc về phân biệt i/y được gói gọn trong hai dòng: “khi nào chữ i dùng một mình hay đứng đầu chữ và trướcchữ ê thì đổi ra y…chữ ki hay viết ky, li hay viết ly” (bài 24). Cũng vậy, qui tắc dùng dấucâu được trình bày hết sức đơn giản và chính xác (bài 37). Sách Vần Quốc ngữ cũng cónhận xét tinh tế về chữ viết “không viết ge, gê, gi mà phải dùng gh đọc là gờ kép”. Vẫnbiết thế là vô lý nhưng “xưa nay viết thế, ta cứ tạm theo” (bài 11) mà sau này, thậm chíhiện nay, nhiều người vẫn muốn “cải tiến chữ Quốc ngữ” ở những cách viết này.Phần ghép vần (chắp vần) được nhất loạt trình bày theo cách chia vần, mỗi tiếngchia thành hai, như am = a-m, tam = ta-am, ách = a-chờ… đọc theo nguyên tắc đọc to, đọcbé (hoặc đọc nhanh, nhẹ) cho dính liền nhau… Như vậy, các tác giả của Vần Quốc ngữđã cảm nhận được trọng âm của từ, gánh nặng âm vị học dồn cho nguyên âm. Tuy nhiênđiều này là chưa thích hợp với từ có nguyên âm đôi “ua, ia, ưa…” hoặc âm đệm.Phần củng cố, Vần Quốc ngữ đã dạy nhớ theo ngữ cảnh, cố gắng đặt các từ khácnhau về âm đầu, thanh điệu vào trong cùng một câu, như “Đã làm rối tung lại còn nóidối”, “đầu năm sang sông để xông đất”. Nhiều cách viết Tiếng Việt thực hành cho sinhviên hiện nay vẫn làm theo cách này.Có thể nói, Vần Quốc ngữ là tài liệu cơ bản dùng để soạn những bài giảng cho cáclớp bình dân học vụ trong phong trào diệt giặc dốt mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra ngaytừ những ngày đầu Cách mạng tháng Tám.Xuất bản lại Vần Quốc ngữ - một tài liệu giáo khoa có giá trị lịch sử - là một cách triân những người tâm huyết và nhiều công sức trong phong trào truyền bá chữ Quốc ngữ.