Nguyễn Bình Phương có lẽ là nhà văn Việt Nam đương đại đã đẩy cuộc thăm dò về vô thức đi xa nhất. Vô thức chiếm vị trí trọng tâm trong "Thoạt kì thuỷ", được diễn tả trong một văn phong chậm, ngắn, chính xác.
Nguyễn Bình Phương đặt nền tảng cho tiểu thuyết của mình dựa trên hiện trạng đời sống của đám đông ô hợp cùng đinh, với cái thế chân kiềng: thói quen, bẻn năng và tính thiện trong trạng thái "Thoạt kỳ thuỷ" mùa mờ, coi đó là ba cánh cửa mở ra một thế giới khác trước.
Thoạt kỳ Thuỷ là một cuốn tiểu thuyết khác thường khó đọc bởi lối hành văn và cấu trúc truyện rất lạ,một thứ thoạt kỳ thuỷ trong chương mang dấu ấn sáng tạo...Thoạt kỳ thuỷ là bài thơ dài đẩm máu, và nước mắt, đẫm tang thương, đầy huyền mộng....