Mỹ Lai Việt Nam 1968 : nhìn lại cuộc thảm sát

Sáng 16 tháng 3 năm 1968, binh lính Đại đội C của Tiểu đoàn 1, Trung đoàn Bộ binh 20, Lữ đoàn 11, Sư đoàn Bộ binh 23 của quân đội Mỹ tiến vào làng Sơn Mỹ, trong đó có thôn Mỹ Lai 4. Nhiệm vụ “tìm và diệt” của họ là đánh bật lực lượng Việt cộng khỏi nơi mà họ cho là cứ điểm của đối phương. Không tìm thấy một người lính Việt cộng nào ở đó, nhưng lính Mỹ đã giết chết khoảng 500 dân thường. Trong vài giờ đồng hồ, họ đã thiêu rụi những túp lều, giết gia súc, cưỡng bức phụ nữ, bắn gục những người dân không có gì để tự vệ, thậm chí họ đã cướp đi mạng sống của khoảng 50 em bé sơ sinh hay mới chập chững, chừng ba tuổi hoặc còn nhỏ hơn thế…
Vùng quê Mỹ Lai của tỉnh Quãng Ngãi vốn yên bình nay đã trở thành nơi diễn ra cuộc thảm sát kinh hoàng đối với người dân nơi đây, một vết nhơ muôn đời đối với quân đội Mỹ Các sĩ quan Mỹ dù đã cố gắng che đậy sự kiện ở Mỹ Lai, một tội ác chiến tranh đầy ghê sợ, nhưng giấy không tài nào gói được lửa, khi các nhân chứng đã chứng kiến sự kiện này lên tiếng về những sự thật đã diễn ra ở đây. Đối với người dân Mỹ sự kiện ở Mỹ Lai đã làm dấy lên hàng loạt câu hỏi với họ rằng có phải lính Mỹ đã hành động theo lệnh hay họ đã vượt khỏi tầm kiểm soát, có phải Trung uý Calley, người duy nhất bị phạt tù chung thân vì tội ác, là kẻ cầm đầu hay chỉ là người giơ đầu chịu báng, hay cả hai? Có phải hành động tàn ác như vậy là tất yếu trong thời chiến, một cách thể hiện thú tính nội tại của con người, hay là sự thất bại cụ thể – đặc biệt giữa một cuộc chiến không chỉ là vũng lầy quân sự mà còn là vũng lầy đạo đức hay không? Dù có là gì đi chăng nữa cũng không thể thay đổi được sự thật rằng những gì xảy ra ở Mỹ Lại là một tội ác chiến tranh và là một sự kiện quyết định đối với diễn biến của cuộc chiến tranh ở Việt Nam và những gì mà nó tượng trưng. Việc tội ác ở Mỹ Lai được vạch trần đã thôi thúc dư luận Mỹ chống lại một cuộc chiến tranh vốn đã đi ngược lòng dân, cuộc chiến tranh đã tước đoạt đi niềm tự hào của binh lính Mỹ được chào đón như những người anh hùng mà tổ tiên của họ có được.