Lý luận văn học so sánh

Cuốn sách Lý luận văn học so sánh (Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 2011, in lần thứ 5 có sửa chữa và bổ sung) của PGS.TS. Nguyễn Văn Dân là cuốn chuyên luận đầu tiên ở Việt Nam đề cập đến những vấn đề lý luận của văn học so sánh. Nó là kết quả của một giai đoạn nghiên cứu và của kinh nghiệm thực tiễn của tác giả trong quá trình giảng dạy chuyên đề lý luận văn học so sánh cho các lớp cử nhân, cao học và nghiên cứu sinh trong mười lăm năm qua tại một số trường đại học. Năm 1995, tác giả đã cho ra mắt cuốn sách Những vấn đề lý luận của văn học so sánh do Nxb. Khoa học xã hội ấn hành. Đến năm 1998, tác giả đã cho tái bản lần thứ nhất cuốn sách nói trên cũng tại Nxb. Khoa học xã hội, có chỉnh lý và bổ sung đáng kể, mà sự chỉnh lý rõ rệt nhất là việc sửa lại tên cuốn sách thành Lý luận văn học so sánh. Với cái tên mới này, tác giả muốn khẳng định địa vị chính thức của bộ môn văn học so sánh trong nghiên cứu và giảng dạy văn học ở nước ta.
Về cơ bản, cuốn sách Lý luận văn học so sánh vẫn dựa trên những ý tưởng ban đầu của cuốn sách Những vấn đề lý luận của văn học so sánh. Nhưng nó có một số thay đổi rất quan trọng. Đó là việc một số tư tưởng mới được đưa thêm vào, một số khái niệm được chỉnh sửa lại cho chính xác hơn, một số lập luận được bổ sung thêm để làm cho các sự việc và vấn đề trở nên rõ ràng hơn, có sức thuyết phục hơn (như các khái niệm thuộc đối tượng của văn học so sánh, quan niệm về trường phái văn học so sánh, khái niệm văn học thế giới, vấn đề vị trí của văn học so sánh, tình hình nghiên cứu văn học so sánh ở Việt Nam, vấn đề so sánh Truyện Kiều của Nguyễn Du với Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, v.v...)
Trong lần xuất bản thứ 5 này, tác giả cũng sửa chữa và bổ sung thêm một số ý cho rõ nghĩa, cập nhật các số liệu cho phù hợp với tình hình thực tế, đặc biệt là tác giả bổ sung thêm một phương pháp nữa là phương pháp thống kê, một phương pháp khá phổ biến trong nghiên cứu ứng dụng văn học so sánh. Ở cuối sách, trong phần Phụ lục, tác giả có giới thiệu bài viết của mình nhan đề Dấu ấn phương Tây trong văn học Việt Nam hiện đại - vài nhận xét tổng quan như là một ví dụ minh họa cho văn học so sánh ứng dụng. Trong bài viết đó tác giả có gợi ra một số vấn đề, mà mỗi vấn đề có thể trở thành một đề tài độc lập cho văn học so sánh ứng dụng. Có thể nói, qua nhiều lần bổ sung, cuốn sách Lý luận văn học so sánh gần như đã trở thành một cuốn sách mới so với cuốn sách Những vấn đề lý luận của văn học so sánh. Hy vọng cuốn sách mới này sẽ đóng góp quan trọng cho việc xây dựng bộ môn văn học so sánh vững mạnh ở nước ta, góp phần tích cực vào công cuộc hội nhập văn hóa với thế giới ngày nay.