Hà Nội là Hà Nội

Cuốn sách này là cuốn thứ ba trong bộ ba sách về Hà Nội của tác giả Nguyễn Trương Quý. Cuốn đầu – Tự nhiên như người Hà Nội – là những quan sát và tìm hiểu về hình thái đô thị, làm rõ đặc trưng không gian rất đặc biệt của Hà Nội. Cuốn thứ hai – Ăn phở rất khó thấy ngon – là chân dung về con người trong thành phố ấy, đặc biệt tập trung vào lối sống của giới viên chức văn phòng, mang những nét hài hước.
Cuốn sách này, như tên gọi của nó, Hà Nội là Hà Nội, là cuộc tìm kiếm những giá trị văn hóa ở một thành phố tưởng như đã định hình nét văn hóa mà vẫn liên tục phải gọt giũa.

Cuốn sách của tác giả Nguyễn Trương Quý, như tên gọi của nó: Hà Nội là Hà Nội, là cuộc tìm kiếm những giá trị thực sự, lâu đời ở một thành phố tưởng chừng như đã định hình trong mình những nét văn hóa song vẫn phải liên tục gọt giũa. Chất Hà Nội thì ai cũng mong tốt đẹp toàn phần, nhưng sự đời không đơn giản thế. Hành trình tìm kiếm của tác giả không chỉ loanh quanh 36 phố phường hay mấy quận nội thành, mà trải dài trên những cột mốc. Cách Hà Nội 10, 50, 100, 1000 cây số, người viết lại thấy rõ hơn nhiều điều về nơi anh ta sinh ra. Nhiều khi thấy lắm nơi cũng có những thứ giống Hà Nội đến lạ. Ở những nơi xa xôi thế, vẫn có những người đã từng ở Hà Nội hay tình cờ ghé qua mà để lại dấu ấn văn hóa...

Ở cự ly 10 cây số, ứng với phạm vi trung tâm Hà Nội, Nguyễn Trương Quý viết về những “dòng chìm dòng nổi” của đời sống văn hóa nơi đây. Những niềm vui giản dị của một thành phố không có dáng vẻ hoa lệ tí nào, và cả những nỗi buồn của đô thị nham nhở của một nước thế giới thứ ba. Không chỉ riêng tác giả, những thông tin được đề cập trong đây cũng khiến độc giả thích thú mà nhập cuộc với thành phố nhiều năng lượng sống này. Xa hơn nữa, ở cự ly 50 cây số, tác giả lại dẫn dắt người đọc đi lang thang quanh những làng quê đồng bằng Bắc Bộ, nơi bao bọc lấy Hà Nội, “nhà bếp” của Hà Nội, nơi cung cấp thực phẩm và sản phẩm thủ công cho Kẻ Chợ xưa và Hà Nội nay. Đây cũng là nơi mô hình truyền thống dễ bị phá vỡ nhất của quá trình đô thị hóa. Ra đến phạm vi 100 cây số là những quan sát về việc đi xa khỏi vùng ảnh hưởng trực tiếp của Hà Nội. Vì xa như thế nên sự so sánh hiện ra lại rất rõ nét... 1000 cây số và hơn nữa, là những nơi xa hẳn Hà Nội, cuộc hành trình ngày một trở nên phức tạp hơn, trong khi Hà Nội lại là giọng nói, là liên tưởng, là những sản phẩm văn hóa phát tán từ Hà Nội và chảy ngược ra Hà Nội. Ở những vùng xa này, tác giả dường như rất nhớ Hà Nội, có lẽ là vì nhớ mái nhà của mình, nhưng cũng vì nhớ “khí hậu văn hóa” của thành phố này, thứ anh ta không mang theo được...

Hà Nội là Hà Nội mang đến cho độc giả người cảm giác, suy nghĩ khác nhau. Không phức tạp nhưng cũng chẳng giản đơn để vội vàng nhận thấy được. Nguyễn Trương Quý từng chia sẻ: ”Không ai chọn bố mẹ cũng như nơi sinh ra và lớn lên được. Vì thế sẽ không mấy khách quan để nói về tình cảm với nơi đó. Hà Nội đơn giản là nơi tôi sống, đã quen thuộc với những đường đi lối lại, cách ứng xử của con người, là sự ngột ngạt chật chội nhưng cũng là cảm giác ấm áp của những không gian sống. Nếu ví với một mối quan hệ, thì cũng như cha mẹ, người thân, những người mà khi chúng ta sinh ra đã có ràng buộc huyết thống và dù hay dở thế nào, họ vẫn là những người thân yêu nhất. Hà Nội có vô số điều chưa ra đâu vào đâu, nhưng đã có nhiều lúc và nhiều thứ khiến tôi thấy xúc động. Nhiều khi là cảm giác lạnh lẽo của một ngày mùa Đông hun hút gió đi dưới những hàng cây, hoặc những ngày giáp Tết mưa phùn ẩm ướt, những thứ lẽ ra rất bất tiện cho sinh hoạt, nhưng lại khiến tôi nhớ và luôn thấy lạ lẫm, dù năm nào cũng tái ngộ...” Quả thực, để yêu và trân trọng những giá trị vốn làm nên hình ảnh Hà Nội, đòi hỏi con người phải sống thực sự với nó và luôn hòa nhập tâm hồn với nó. Đó là chuyện không dễ...