Gương mặt những người cùng thế hệ

Các bài tập hợp trong quyển Gương mặt những người cùng thế hệ được tác giả viết rải rác về những nhân vật mà ông biết rõ như Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Văn Tố, Hoàng Hữu Nam, Phan Anh, Phan Mỹ trong ngót 25 năm, bắt đầu từ khoảng đầu những năm 90 của thế kỷ trước, và chưa kịp hoàn tất hai bài cuối cùng theo dự kiến, do sự ra đi đột ngột vào 26 Tết Tân Mão (29 - 01 - 2011), ở tuổi 100. Chùm “Những gương mặt bạn” là một “tiết” (chữ của tác giả) trong sách Hồi ký Thanh Nghị, NXB Văn học in lần đầu năm 1997 (tái bản năm 2000), in lại gần như nguyên văn trong Hồi ký Vũ Đình Hòe, NXB Hội Nhà Văn 2004, và trước khi mất ít lâu tác giả tách phần “Tiền Thanh Nghị” (Trước Thanh Nghị), viết về thời niên thiếu của mình trong Hồi ký Thanh Nghị thành sách riêng, bổ sung nhiều chú thích (“…sách riêng cho thanh niên phải làm cẩn thận chứ: giới thiệu, chú thích nhân danh, địa danh, sự kiện”. - VĐH), đặt tên là Thuở lập thân và trao cho NXB Trẻ, in năm 2012 nhân giỗ đầu của tác giả. Phần lớn các bài còn lại xuất hiện trong những hoàn cảnh gần như giống nhau. Đó là những bài viết theo yêu cầu của các cơ quan nhà nước, hay đoàn thể xã hội nhân các dịp kỷ niệm hoặc hội thảo về những nhân vật thời Cách mạng Tháng Tám, như Nguyễn Văn Tố, Hoàng Hữu Nam (tức Phan Bôi), Phan Anh, Phan Mỹ, Lê Văn Hiến…

Thế nhưng, việc chạy đua với tuổi hạc ngoại cửu tuần để hoàn thành song song bản thảo hai công trình lớn: Pháp quyền Nhân nghĩa Hồ Chí Minh và Tâm Thanh Nghị (tập III Hồi ký Thanh Nghị) đã chiếm hết quỹ thời gian và sức lực mấy năm cuối đời của ông. May thay, đầu óc vẫn hoàn toàn minh mẫn, ông nằm trên ghế bố đọc theo trí nhớ cho “bí thư riêng” (ông nói đùa, dùng danh từ những năm đầu Cách mạng và Kháng chiến, chỉ trợ lý của bộ trưởng) chế bản trên máy vi tính những bài cuối cùng của tập hồi ký này mà chính ông đăt tên là Gương mặt những người cùng thế hệ.