Đồ đồng văn hóa Đông Sơn - The Bronze artifacts of Dong Son culture

Văn hóa Đông Sơn là một trong ba trung tâm văn hóa thời đại kim khí nước ta. Văn hóa Đông Sơn được phát hiện từ rất sớm. Từ cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 trên lưu vực sông Hồng và sông Mã một số đồ đồng đã được phát hiện, trong đó có cả những trống đồng nổi tiếng như Ngọc Lũ. Nhưng phải đến năm 1924 với cuộc khai quật đầu tiên của Pajot – một viên chức thuế quan Thanh Hóa – tại làng Đông Sơn phát hiện được nhiều đồ đồng và đồ gốm cho thấy Đông Sơn là một di tích khảo cổ quan trọng. Từ đấy nhiều di tích di vật giống với Đông Sơn được phát hiện, thu hút được sự chú ý của nhiều học giả trong ngoài nước. Và đến năm 1934 nhà khảo cổ người ÁoHeine Geldern đề nghị gọi nền văn hóa này là văn hóa Đông Sơn. Thế là từ địa danh của một làng như bao làng khác trên đất Việt, Đông Sơn đã trở thành tên của một nền văn hóa thời đại kim khí nổi tiếng trên thế giới.

Trải qua 80 năm, kể từ khi di tích Đông Sơn lần đầu tiên được khai quật, số lượng di tích và di vật không ngừng tăng lên hàng năm. Cho đến nay khoảng 120 di tích đã được phát hiện, phân bố trên lưu vực các sông Hồng, sông Mã và sông Cả. Còn di vật, thì ngoài Việt Nam đã tìm thấy rải rác ở một số nước Đông Nam Á cho thấy sức sống mãnh liệt và tầm tỏa rộng của văn hóa Đông Sơn.

Cho đến nay hầu hết các học giả trong ngoài nước đều cho văn hóa Đông Sơn thuộc cuối thời đại đồng đầu thời đại sắt, là văn hóa vật chất của người Việt cổ, tồn tại khoảng từ thế kỷ 7 trước Công nguyên đến thế kỷ 2 sau Công nguyên.

Trước đây, phần lớn các học giả nước ngoài vô cùng kinh ngạc và không tin những đồ đồng, đồ gốm có kiểu dáng đẹp, hoa văn trang trí độc đáo được chế tạo với một trình độ cao là sản phẩm tự thân của người bản địa. Và họ đã gán ghép cho văn hóa Đông Sơn một nguồn gốc từ bên ngoài, hoặc là từ văn minh sông Hoài thời Chiến Quốc bên Trung Quốc, hoặc xa hơn mãi tận trời Âu, từ văn hóa Hallstatt. Những năm gần đây ngành khảo cổ Việt Nam phát hiện và khai quật hàng mấy trăm di tích trên lưu vực các sông Hồng, sông Mã và sông Cả mà đồ gốm cũng như đồ đồng có nhiều yếu tố văn hóa thể hiện mối liên quan mật thiết với văn hóa Đông Sơn, mà tiêu biểu là các giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun. Sự có mặt các giai đoạn văn hóa Tiền Đông Sơn này là minh chứng hùng hồn cho nguồn gốc bản địa của văn hóa Đông Sơn….