Chó Trắng

Chó trắng, Nguyên Ngọc dịch, NXB Hội Nhà văn, 1996, xuất bản trong khuôn khổ quỹ tài trợ của Đại sứ quán Pháp. Nguyên gốc quyển này là Chien blanc (1970).

Vấn đề được đưa đến người đọc của Chó trắng là về người da đen Mỹ, về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc như Romain Gary có tự nhủ rằng "vấn đề da đen ở Mỹ đặt ra một thực tế nan giải: đó là sự ngu đần. Nó bắt rễ từ trong chiều sâu của thế lực tinh thần lớn nhất mọi thời đại, là cái ngu ngốc. Trong lịch sử, không bao giờ trí tuệ có thể giải quyết thành công những vấn đề của con người khi tính chất chủ yếu của vấn đề này là cái ngu đần. Trí tuệ chỉ đi vòng tránh vấn đề, dàn xếp với chúng bằng sự khôn khéo hay bạo lực, nhưng mười lần thì hết chín, khi trí tuệ tưởng đã thắng lợi rồi, nó lại thảy tất cả sức mạnh của sự ngu đần bất diệt mọc lên trên chính mảnh đất của nó. Chỉ cần coi những gì sự ngu đần đã làm với những thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản, chẳng hạn, với sự ngập tràn lũ tinh trùng của cuộc "cách mạng văn hóa", hay lúc tôi đang viết đây, với cuộc tàn sát trong vụ "mùa xuân Praha" nhân danh "tư tưởng Mác Lênin đúng đắn"
Bám víu vào niềm hy vọng, không ai bằng Romain Gary. Đúng như ông nói, hành động quân sự mà ông khâm phục nhất là đào tẩu thì việc ông viết Chó trắng là cách thức ông rời bỏ vấn đề người da đen Mỹ, vấn đề phân biệt chủng tộc, ông viết để quên, để đào tẩu, "tống nó ra khỏi ta", như ông nhét, tống tất cả những gì không chịu nổi về thế giới vào tiểu thuyết.