Cái Dũng Của Thánh Nhân

Quyển sách này tôi viết nó ra đã trên mười năm, trong hồi “gió bụi mịt mờ”... Tôi không bao giờ dám nghĩ nó có thể xuất bản được trong khi nhân loại đang sống phập phổng bên miệng núi lửa, nó lăm le bùng nổ không biết giờ phút nào: Lòng tham dục của con người đã đến cực độ... Bởi vậy, bàn đến “cái dũng của thánh nhân” lúc này không khéo lại đi làm cái chuyện nghịch đời.

Thế mà hôm nay, “cái dũng của thánh nhân” lại còn được một tiếng dội thâm sâu nơi tâm hồn một vài bạn như ông Phạm Văn Tươi, thật đã làm sống lại nơi lòng tôi một đôi hy vọng. Cái cao vọng của tôi chỉ gây được nơi lòng các bạn sự ngưỡng mộ những cái gì hay đẹp thôi. Được bao nhiêu đó cũng đã là đủ lắm rồi.

Trong cái đời bẩn chật nghèo nàn của tinh thần ta, ta không có chút quyền gì thỉnh thoảng phóng tầm con mắt ta xa hơn và cao hơn nữa hay sao? Người ta sẽ bảo: “Cái dũng của thánh nhân chỉ là Mộng”. Vâng! Một cái mộng, và là một cái mộng tuyệt đẹp như muôn vàn mộng khác. Người ta há đã chẳng bảo: “Đẹp như Mộng”? Vậy chứ lý tưởng là gì, nếu không phải là Mộng? Ngày nào trên thế gian này con người hết đeo đuổi theo một cái mộng gì, ngày ấy cuộc tiến hóa của loài người cũng sẽ dứt hẳn, mà đời sống của mỗi một người trong chúng ta cũng đến lạt lẽo vô vị như nước ốc. Miễn là mộng của ta đừng phải là ảo mộng thì thôi. Nhưng nếu ‘Cái dũng của Thánh nhân” đã có những người trước ta họ thành tựu rồi, thời sao có thể gọl là ảo mộng được, trong khi ta cũng là Người như họ?

Thu Giang NGUYỄN DUY CẦN, Sài thành, ngày 13 tháng 8 năm 1951